Pages

Pages - Menu

ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (၅)

ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၂)
المٌنقَطِع
အလ္မြန္းကေသြအ္
1- تعريفه:
အလ္မြန္းကေသြအ္ဆိုသည္မွာ
أ) لغة: هو اسم فاعل من " الانقطاع" ضد الاتصال.
အလ္မြန္းကေသြအ္ဆိုသည္မွာအဘိဓါန္အဓိပၸါယ္အရ(ျပဳသူနာမ္) ျပတ္ေတာက္ျခင္း၊ ျဖတ္ေတာင္ျခင္း၊ ျဖတ္ခ်န္ျခင္း၊ ရပ္စဲျခင္း၊ ဆက္သြယ္ျခင္း၏ဆန္႔က်င္ဘက္ စသည္႔အဓိပၸါယ္မ်ားစြာရွိ၏ ။

ب) اصطلاحاً: ما لم يتصل إسنادُه، على أي وجه كان انقطاعه.
အလ္မြန္းကေသြအ္ဆိုသည္မွာဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ား၏ေဝါဟာရအသံုးအႏွုန္းအဓိပၸါယ္အရ။ ။ ဟဒီးသ္ေတာ္အားအဆင္႔ဆင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုသည္႔ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအနက္ အစမွပင္ျဖစ္ေစ၊အလယ္မွပင္ျဖစ္ေစ၊အဆံုးမွပင္ျဖစ္ေစ၊ မည္သည္႔ေနရာက ျပတ္လပ္သည္ ျဖစ္ေစ ဤသို႔ျပတ္လပ္ေနသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းကို မြန္ကေသြအ္ ဟုေခၚဆိုေပသည္။ သက္ရီဗ္ မအသ္ သဒ္ရီးဗ္ က်မ္း အတြဲ(၁) စာမ်က္နွာ ၂၀၇ မြန္ကေသြအ္ အခန္း(၁၀) တြင္ႀကည္႔ပါ။
3- شرح التعريف :
မြန္ကေသြအ္အားအက်ယ္ရွင္းလင္းခ်က္။ ။
يعني أن كل إسناد انقطع من أي مكان كان ، سواء كان الانقطاع من أول الإسناد أو من آخره أو من وسطه ، فيدخل فيه ـ على هذا ـ المرسل والمعلق والمعضل ، لكن علماء المصطلح المتأخرين خصوا المنقطع بما لم تنطبق عليه صورة المرسل أو المعلق أو المعضل ، وكذلك كان استعمال المتقدمين في الغالب . ولذلك قال النووي: " وأكثر ما يستعمل في رواية مَنْ دون التابعي عن الصحابي، كمالك عن ابن عمر "
ဟဒီးသ္ေတာ္အားအဆင္႔ဆင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုသည္႔ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအနက္ အစမွပင္ျဖစ္ေစ၊အလယ္မွပင္ျဖစ္ေစ၊အဆံုးမွပင္ျဖစ္ေစ မည္သည္႔ေနရာက ျပတ္လပ္သည္ ျဖစ္ေစ ဤသို႔ျပတ္လပ္ေနသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းကို မြန္ကေသြအ္ ဟုေခၚဆိုေပသည္။သို႔ဆိုလွ်င္ ေယဘုယ်အားျဖင္႔ႀကည္႔လွ်င္ မြန္ကေသြအ္၏ အမ်ိဳးအစားေအာက္တြင္ မြရ္စလ္၊ မုအလ္လာက္၊ မြအ္ဒြါလ္ စသည္႔ အားလံုးပါဝင္ေနေပသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေခတ္သစ္ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွ မြန္ကေသြအ္အား မြရ္စလ္၊ မုအလ္လာက္၊ မြအ္ဒြါလ္ စသည္႔အမ်ိဳးအစားမ်ားနွင္႔ကြဲျပားသည္႔ သီးသန္႔အမ်ိဳးအစားတစ္ခုအျဖင္႔သတ

္မွတ္တင္ဆက္ထားႀကသလို ေရွ႔က်သည္႔ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွလည္း မ်ားေသာအားျဖင္႔ ဤသို႔အတိုင္းပင္ျဖစ္သည္ကို အီမာမ္နဝဝီသခင္ႀကီး၏ အဆိုကိုႀကည္႔ျခင္းျဖင္႔သိရွိနိုင္၏။အီမာမ္နဝဝီသခင္ႀကီးမွ အဆိုျပဳခဲ႔သည္မွာ ။ ။ အီမာမ္မာလိက္(ရဟီ)သခင္ႀကီးနွင္႔ အိဗ္နုအုမရ္သခင္ႀကီးတို႔သည္ သာဗီမ်ား ဆြဟာဗီမ်ားအား ျဖတ္၍ ဆင္႔ဆိုမွုမ်ား မ်ားစြာျပဳလုပ္ခဲ႔ႀက၏။ အီမာမ္ နဝဝီ(ရဟီ)သခင္ႀကီးသည္ ေရွ႔က်သည္႔ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးတစ္ပါးျဖစ္၏။
သက္ရီဗ္ မအသ္ သဒ္ရီးဗ္ က်မ္း အတြဲ(၁) စာမ်က္နွာ ၂၀၈ တြင္ႀကည္႔ပါ။
4- المنقطع عند المتأخرين من أهل الحديث :
ေခတ္သစ္ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ားထံတြင္ မြန္ကေသြအ္ ဆိုသည္မွာ ။ ။
هو ما لم يتصل إسناده مما لا يشمله اسم المرسل أو المعلق أو المعضل . فكأنَّ المنقطع اسم عام لكل انقطاع في السند ما عدا صوراً ثلاثاً من صور الانقطاع وهي :حذف أول الإسناد ، أو حذف آخره ، أو حذف اثنين متواليين من أي مكان كان ، وهذا هو الذي مشي عليه الحافظ ابن حجر في النخبة وشرحها .
ثم انه قد يكون الانقطاع في مكان واحد من الإسناد، وقد يكون في أكثر من مكان واحد، كأن يكون الانقطاع في مكانين أو ثلاثة مثلاً.

ေခတ္သစ္ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ားထံတြင္ မြန္ကေသြအ္ ဆိုသည္မွာ ။ ။ ဟဒီးသ္ေတာ္အားအဆင္႔ဆင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုသည္႔ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအနက္ မြရ္စလ္ ၊ မုအလ္လာက္၊ မြအ္ဒြါလ္ မပါပဲ အျခားမည္သည္႔ပံုစံမ်ိဳးျဖင္႔ ျပတ္လပ္သည္ ျဖစ္ေစ ဤသို႔ျပတ္လပ္ေနသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းကို မြန္ကေသြအ္ ဟုေခၚဆိုေပသည္။
အိဗ္နုဟဂ်ရ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွ မိမိ၏နုခ္ဗဟ္က်မ္းစာမ်က္နွာ ၄၄ တြင္ ဤသို႔ ေျပာဆိုထားေပသည္။ ။ ၁။ ဆင္႔ဆိုမွုအစတြင္ျပတ္လပ္ေနျခင္း။၂။ ဆင္႔ဆိုမွုေနာက္ဆံုးတြင္ျပတ္လပ္ေနျခင္း။၃။ ဆင္႔ဆိုမွု၏မည္သည္႔ေနရာပင္ျဖစ္ေစ အစမွပင္ျဖစ္ေစ အလယ္မွပင္ျဖစ္ေစ အဆံုးမွပင္ျဖစ္ေစ ဆက္တိုက္အစဥ္လိုက္ နွစ္ဦးျပတ္လပ္ျခင္း။ ဤေဖၚျပပါအခ်က္သံုးခ်က္မွအပက်န္ မည္သည္႔ပံုစံမ်ိဳးျဖင္႔ျပတ္လပ္ေနသည္ျဖစ္ေစ ဤသည္ကို မြန္ကေသြအ္ဟုေခၚဆိုေပသည္ ။
ဥပမာ။ ။ရံဖန္ရံခါ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတစ္ခုထဲတြင္ တစ္ေနရာတည္းျပတ္ေနတာရွိသလို နွစ္ေနရာ သံုးေနရာ စတဲ႔ျပတ္လပ္ေနတာေတြလည္းရွိတတ္၏ ဤသည္ကိုလည္း မြန္ကေသြအ္ဟုသာေခၚဆို၏။
------------------------------------------------------------------------
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၃)
5- مثاله:
မြန္ကေသြအ္ ဟဒီးသ္၏ ဥပမာကိုႀကည္႔ပါ။ ။
" ما رواه عبدالرزاق عن الثوري عن أبي اسحق عن زيد بن يٌثيع عن حٌذيفة مرفوعاً : إنْ وليتموها أبا بكر فقوي أمين "
အဗ္ဒြရ္ရဇ္ဇာက္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ ၎သည္ ေသာင္ရီးသခင္ႀကီးမွ ၎သည္ အဗီေအစ္ဟာက္သခင္ႀကီးမွ ၎သည္ ဇိုင္ဒ္ဗင္ ယူသိုင္းအ္ သခင္ႀကီးမွ ၎သည္ ဟုဇိုင္ဖြာသခင္ႀကီးထံမွ ဆင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသည္မွာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ေဝလာယသ္ ဆက္ခံရန္ ခလီဖြာေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဟုဇိုင္ဖာ(ရသီြ)သခင္ႀကီးမွ ေျပာႀကားခဲ႔သည္မွာ အကယ္၍အသင္တို႔သည္ အဗူဗကရ္သခင္ႀကီးအား ေရြးခ်ယ္ပါက ၎သည္ အရွင္ျမတ္၏ အမိန္႔ေတာ္မ်ားကိုတိတိပပ လိုက္နာက်င္႔ေဆာင္သူ သစၥာသမာဓိရွိသူျဖစ္၏ …….. စာသားအရွည္ႀကီးရွိ၏။
အလ္ဟာကီမ္ သခင္ႀကီး၏ မအ္ေရဖြာသုအူလူးမြလ္ဟဒီးသ္ က်မ္း စာမ်က္နွာ ၄၄ နွင္႔ အီမာမ္အဟ္မဒ္က်မ္း သြဗ္ရာနီက်မ္း ဗဇ္ဇာရ္ က်မ္း စတဲ႔က်မ္းႀကီးမ်ားတြင္လည္း တင္ဆက္ထားသည္ကို ႀကည္႔ပါ။
فقد سقط من هذا الإسناد رجل من وسطه وهو " شريك " سقط من بين الثوري وأبي اسحق، إذ أن الثوري لم يسمع الحديث من أبي اسحق مباشرة وإنما سمعه من شريك، وشريك سمعه من أبي اسحق.
အထက္တြင္တင္ျပခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္၏ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအလယ္တြင္(ရာဝီ)တစ္ပါး
ျပတ္လပ္ေန၏။ ေသာင္ရီးသခင္ႀကီးနွင္႔ အဗီေအစ္ဟာက္သခင္ႀကီးႀကားတြင္ (ရွရီးက္)ဆိုသည္႔ ရာဝီ တစ္ပါးျပတ္လပ္ေန၏။ သို႔ဆိုလွ်င္ ေသာင္ရီးသခင္ႀကီးသည္ အဗီေအစ္ဟာက္သခင္ႀကီးထံမွ ဟဒီးသ္ေတာ္အား တိုက္ရိုက္ႀကားခဲ႔ျခင္းမဟုတ္ေပ။ တကယ္ေတာ႔ ရွရိက္သခင္ႀကီးထံမွ ႀကားခဲ႔ျခင္းျဖစ္၏။
၎ရွရီက္သည္ အဗီေအစ္ဟာက္သခင္ႀကီးထံမွႀကားခဲ႔၏။
فهذا الانقطاع لا ينطبق عليه اسم المرسل ولا المعلق ولا المعضل فهو منقطع .
ဤသို႔ ႀကားတြင္ (ရာဝီ)တစ္ဦးတည္း ျပတ္လပ္ေနျခင္းကို မြန္ကေသြအ္ဟုေခၚဆိုေပသည္။
ဤသည္ကို မြရ္စလ္ မုအလ္လာက္ မြအ္ဒြါလ္ စသည္႔အမည္မ်ားျဖင္႔ေခၚဆို၍မရနိုင္ေပ။
6- حكمه :
မြန္ကေသြအ္ ဟဒီးသ္၏ ပညတ္ခ်က္မွာ
المنقطع ضعيف بالاتفاق بين العلماء ، وذلك للجهل بحال الراوي المحذوف .
မြန္ကေသြအ္ ဟဒီးသ္၏ ပညတ္ခ်က္မွာ (ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွဳအားနည္း၏ က်ဥ္ေရွာင္ရမည္ဟုပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွအကြဲအလြဲမရွိအတည္ျပဳသတ္မွတ္ႀက၏။
အေႀကာင္းမူကား ဟဒီးသ္ေတာ္တစ္ပုဒ္အားလက္ခံလိုက္နာက်င္႔ေဆာင္နိုင္ရန္စည္းကမ္းခ်က္မ်ားရွိသည္႔အနက္ ပထမစည္းကမ္းခ်က္ျဖစ္သည္႔ (အိသ္ေသဆြားလြစ္စနဒ္)ဆိုသည္႔စည္းကမ္းခ်က္ျဖင္႔ကိုက္ညီမွုမရွိျခင္းျဖစ္၏။
ရာဝီတစ္ပါးတစ္ပါးထက္အမ်ားဆင္႔ဆိုမွုကြင္းဆက္ျပတ္လပ္ေန၍၎တို႔၏အေျခအေနမ်ားကိုမသိရျခင္းေႀကာင္႔ ယင္းဟဒီးသ္ မြန္ကေသြအ္အား က်ဥ္ေရွာင္ရမည္။

--------------------------------------------------------------------

 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၄)
المٌدَلَّس
အလ္မုဒလ္လာစ္
1- تعريف التدليس:
အသ္သဒ္လီးစ္ ဆိုသည္မွာ။ ။
أ‌) لغة : المدلس اسم مفعول من " التدليس " والتدليس في اللغة : كِتْمان عَيْبِ السلعة عن المشتري ، وأصل التدليس مشتق من " الدَّلس " وهو الظلمة أو اختلاط الظلام كما في القاموس ، فكأن المدلَّس لتغطيته على الواقف على الحديث أظلم أمره فصار الحديث مٌدلَّسا .
အလ္မုဒလ္လာစ္ ဆိုသည္မွာ။ ။ သဒ္လီးစ္ဆိုသည္႔စကားလံုးမွဆင္းသက္လာ၍ (အျပဳခံနာမ္)ျဖစ္၏ ။ သဒ္လီးစ္ဆိုသည္မွာ အဘိဓါန္အဓိပၸါယ္အရ ပစၥည္တစ္ခုခု၏ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ကို ဝယ္သူမျမင္ေအာင္ ဖံုးကြယ္ထားျခင္းကို ဆိုလို၏။ သဒ္လီးစ္ဆိုသည္႔ စကားလံုးသည္ အဒ္ဒလာစ္ ဆိုသည္႔စကားလံုးမွျဖစ္သည္။
အဒ္ဒလာစ္ ဆိုသည္မွာအဘိဓါန္အဓိပၸါယ္အရ။ ။ အေမာင္ထု၊ အေမွာင္ထုျဖင္႔ဖံုးကြယ္ေနျခင္း၊ အေမွာင္ထုနွင္႔ေရာယွက္ေန၍ေကာင္းစြာမျမင္ရျခင္းစသည္႔အဓိပၸါယ္မ်ားစြာရွိ၏။
ဆိုလိုသည္မွာ ဟဒီးသ္ေတာ္၏ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားကိုဖံုးကြယ္ထားျခင္း ။
ب‌) اصطلاحاً: إخفاء عيب في الإسناد. وتحسين لظاهره.
အလ္မုဒလ္လာစ္ ဆိုသည္မွာ။ ။ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ား၏ ေဝါဟာရအသံုးအနွုန္းအဓိပၸါယ္အရ ဟဒီးသ္ေတာ္အား အဆင္႔ဆင္႔ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္၏ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားမွာဖံုးကြယ္ေန၍
အျပင္ပန္းႀကည္႔လွ်င္စင္းလံုးေခ်ာသေယာင္ျဖစ္ေန၏။စင္စစ္ေသာ္ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ရွိေန၏။
အီမာမ္ အဗီလ္ဟစန္ဗင္အလ္ကသြ္သြားန္ (ရဟီ)သခင္ႀကီး၏ ဗယားႏြလ္ဝါဟ္မိဝါလ္အီဟာမ္ က်မ္းတြင္ႀကည္႔ပါ။
ဆိုလိုသည္မွာ ။ ။ပုံစံ(၁) ဆင္႔ဆိုသူ(ရာဝီ)သည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဆင္႔ဆိုရာတြင္ မိမိဆရာျဖစ္သူအား ျဖဳတ္ခ်၍ မိမိဆရာ၏ ဆရာကို ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။ပံုစံ(၂)ဆင္႔ဆိုသူ(ရာဝီ)သည္ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဆင္႔ဆိုရာတြင္ မိမိဆရာ၏ဆရာကိုျဖဳတ္ခ်၍ မိမိဆရာ၏ဆရာ႔ဆရာျဖင္႔ ခ်ိတ္ဆက္ဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။ သို႔အတြက္ေႀကာင္႔အျပင္ပိုင္းလွ်င္ ယင္းကဲ႔သို႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမ်ားသည္ ကြင္းဆက္ျပတ္လပ္မွုမရွိ၍စင္းလံုးေခ်ာဟုထင္ရ၏။ သို႔ေသာ္လည္း ဆင္႔ဆိုသူမွာ ဆင္႔ဆိုရာတြင္မိမိဆရာျဖစ္သူအားျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔သည္(သို႔)ဆရာ႔ဆရာအားျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔သည္ကို ေသခ်ာစီစစ္က သိရွိနိုင္၏။ သို႔အတြက္ေႀကာင္႔ ယင္းကဲ႔သို႔ မထင္မရွားဆင္႔ဆိုမွုကြင္းဆက္ ျပတ္လပ္မွုကို မုဒလ္လာစ္ဟုေခၚဆိုေပသည္။

2- أقسام التدليس:
သဒ္လီးစ္၏အမ်ိဳးအစားမ်ား။ ။
للتدليس قسمان رئيسيان هما: تدليس الإسناد، وتدليس الشيوخ.
ေယဘုယ်အားျဖင္႔အခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္သဒ္လီးစ္၏ အမ်ိဳးအစားမွာနွစ္ခုရွိေပသည္။
၎တို႔မွာ ၁။ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္ ။၂။ သဒ္လီးစြရွ္ရွဴယူးခ္။
3- تدليس الإسناد:
သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္ဆိုသည္မွာ။ ။
لقد عرف علماء الحديث هذا النوع من التدليس بتعريفات مختلفة ، وسأختار أصحها وأدقها ـ في نظري ـ وهو تعريف الإمامين أبي أحمد بن عمرو البزار وأبي الحسن بن القطان . وهذا التعريف هو :
သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္ဆိုသည္နွင္႔ပတ္သက္၍ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ားမွ မ်ားစြာအဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုခဲ႔ႀက၏။ ၎တို႔အနက္ ကြ်န္ုပ္အေနျဖင္႔ အေကာင္းဆံုးနွင္႔အမွန္ကန္ဆံုး အဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသည္႔ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးနွစ္ပါး ျဖစ္သည္႔ အီမာမ္ အဗီအဟ္မဒ္ဗင္ အမရ္ အလ္ဗဇ္ဇာရ္ (ရဟီ)သခင္ႀကီးနွင္႔ အီမာမ္ အဗီလ္ဟစန္ဗင္အလ္ကသြ္သြားန္ (ရဟီ)သခင္ႀကီးနွစ္ပါး၏ အဆိုကိုတင္ျပေပးပါမည္။
أ‌) تعريفه: أن يَرْوِيَ الراوي عمن قد سمع منه ما لم يسمع منه من غير أن يذكر سمعه منه
သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္ဆိုသည္မွာ (ရာဝီ)ဆင္႔ဆိုသူမွ (ေရဝါးယဟ္)ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုရာတြင္မိမိဆရာျဖစ္သူထံမွ မိမိတိုက္ရိုက္ႀကားသိခဲ႔သည္ကိုလည္းဆင္႔ဆိုခဲ႔သလို တဆင္႔ႀကားသိခဲ႔ရသည္ကိုလည္းဆင္႔ခဲ႔၏ ။သို႔ေသာ္လည္း မိမိသည္မည္သူမည္ဝါထံမွတဆင္႔ႀကားသိခဲ႔သည္ကို မတင္ျပပဲ၎အား ထင္သာျမင္သာမွုမရွိေအာင္ျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔၏။
( ေပၚတင္ျဖဳတ္ခ်န္ပါက မုသားဝါဒီအျဖစ္ယိုးစြပ္ခံမည္ျဖစ္၏)။
ب‌) شرح التعريف : ومعنى هذا التعريف أن تدليس الإسناد أن يروي الراوي عن شيخ قد سَمِعَ منه بعض الأحاديث، لكن هذا الحديث الذي دلسه لم يسمعه منه ، وإنما سمعه من شيخ آخر عنه ، فيٌسْقِطٌ ذلك الشيخَ ويرويه عنه بلفظ محتمل للسماع وغيره ، كـ " قال " أو " عن " ليوهم غيره أنه سمعه منه ، لكن لا يصرح بأنه سمع منه هذا الحديث فلا يقول : " سمعت " أو " حدثني " حتى لا يصير كذاباً بذلك ، ثم قد يكون الذي أسقطه واحداً أو أكثر .
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္ဆိုသည္မွာ (ရာဝီ)ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုသူသည္မိမိ ဆရာထံမွအခ်ိဳ႔ေသာဟဒီးသ္မ်ားကိုသာႀကားသိခဲ႔ရသည္။ အခ်ိဳ႔ေသာဟဒီးသ္မ်ားကို မိမိဆရာထံမွတိုက္ရိုက္မႀကားသိခဲ႔ရပဲ အျခားဆရာတစ္ဦးထံမွတဆင္႔ႀကားသိခဲ႔ရ၏။သို႔ေသာ္လည္း ဆင္႔ဆိုသူသည္ မိမိဆရာထံမွ မိမိတိုက္ရိုက္ႀကားသိခဲ႔ရသည္႔ဟဒီးသ္မ်ားကို ဆင္႔ဆိုသလိုအခ်ိဳ႔ေသာဟဒီးသ္မ်ားကို မိမိဆရာထံမွတိုက္ရိုက္မႀကားသိရပဲ အျခားဆရာတစ္ဦးထံမွတဆင္႔ႀကားသိခဲ႔ရသည္႔ဟဒီးသ္မ်ားလည္းဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။သို႔ေသာ္ဤသို႔ တဆင္႔ႀကားခံႀကားသိခဲ႔ရသည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုဆင္႔ဆိုရာတြင္ ႀကားခံႀကားသိခဲ႔ရသည္႔သူအား ထင္သာျမင္သာမရွိေအာင္ျဖဳတ္ခ်န္ကာမိမိဆရာထံမွတိုက္ရိုက္ႀကားသိခဲ႔သေယာင္လုပ္ေဆာင္ခဲ႔၏။အေႀကာင္းမူကား ထင္သာျမင္သာရွိေအာင္ျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔က မိမိအားမုသာားဝါဒီအျဖင္႔ယိုးစြပ္ခံရမည္ကိုသိ၏။သို႔အတြက္ေႀကာင္႔ ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဆင္႔ဆိုရာတြင္(စေမအ္သူ)ကြ်န္ဳပ္ႀကားသိခဲ႔သည္။(ဟဒ္ဒသာနီး)ကြ်န္ုပ္အားေျပာႀကားခဲ႔သည္စသည္႔ခိုင္မာျပတ္သားသည္႔စကားလံုးမ်ားကိုမသံုးစြဲခဲ႔ပဲ (ကားလာ) (အန္း)၎မွေျပာႀကားခဲ႔သည္။ စသည္႔မည္သူမည္ဝါဆိုသည္ကို ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္နိုင္သည္႔စကားလံုးမ်ားသာသံုးစြဲခဲ႔၏ ။နွစ္ပါးထံ ႀကားသိခဲ႔ရသည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကို ဆရာတစ္ပါးတည္းအမည္သာတင္ျပ၍ က်န္တစ္ပါးကိုျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔၏ သို႔ေသာ္လည္းျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔ျခင္းသည္ထင္သာျမင္သာမွုမရွိေပ။
အေပၚယံႀကည္႔လွ်င္ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းသည္ စင္းလံုးေခ်ာပမာျဖစ္၏ ၎အားလည္းမုသားဝါဒီဟုမယိုးစြပ္နိုင္ေပ ေသခ်ာစီစစ္မွသာသိနိုင္၏။

-------------------------------------------------------------
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္(၅၅)
ت‌) الفرق بيه وبين الإرسال الخفي : قال أبو الحسن بن القطان بعد ذِكْرهِ للتعريف السابق:" والفرق بينه وبين الإرسال هو : أن الإرسال روايته عمن لم يسمع منه " وإيضاح ذلك أن كلا من المدلِّس والمرسل إرسالا خفياً يَرْوِي عن شيخ شيئاً لم يسمعه منه ، بلفظ يحتمل السماع وغيره ، لكن المدلَّس قد سمع من ذلك الشيخ أحاديث غير التي دلسها ، على حين أن المرسل إرسالا خفياً لم يسمع من ذلك الشيخ أبداً ، لا الأحاديث التي أرسلوها ولا غيرها لكنه عاصره أو لقيه .
သို႔ဆိုလွ်င္ အထက္တြင္တင္ျပခဲ႔သည္႔ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးနွစ္ပါး ျဖစ္သည္႔ အီမာမ္ အဗီအဟ္မဒ္ဗင္ အမရ္ အလ္ဗဇ္ဇာရ္ (ရဟီ)သခင္ႀကီးနွင္႔ အီမာမ္ အဗီလ္ဟစန္ဗင္အလ္ကသြ္သြားန္ (ရဟီ)သခင္ႀကီးနွစ္ပါးတို႔၏ အဆိုအရ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နားဒ္နွင္႔ ေအရ္စားလြလ္ခဖီ ဆိုသည္မွာကြဲျပားမွုရွိသည္ကိုေတြ႔ျမင္နိုင္၏။အေႀကာင္းမူကား ေအရ္စားလြလ္ခဖီ (သို႔) မြရ္စလြလ္ခဖီ ဆိုသည္မွာ။ ။ ဆင္႔ဆိုသူသည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုရာတြင္ မိမိတိုက္ရိုက္မႀကားသိခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုသာ ဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ မြရ္စလ္ခဖီသည္ မိမိဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္႔ ဟဒီးသ္ေတာ္သည္မိမိကိုယ္တိုင္ဆရာသခင္ႀကီးမ်ားထံမွႀကားသိခဲ႔ျခင္းမရွိ ေပ။သို႔ေသာ္၎ဆင္႔ဆိုသူသည္မိမိဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္႔ဆရာနွင္႔ေတြ႔ဆံုျခင္း(သို႔)ေခတ္ျပိဳင္သာျဖစ္ခဲ႔၏ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားႀကားနာခဲ႔ျခင္းမရွိခဲ႔ေပ။
မုဒလ္လာစ္ ဆိုသည္မွာ။ ။ ဆင္႔ဆိုသူသည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အားမိမိကိုယ္တိုင္တိုက္ရိုက္ဆရာသခင္ႀကီးထံႀကားသိခဲ႔ရသည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကို
ဆင္႔ဆိုသလိုု မိမိကိုယ္တိုင္တိုက္ရိုက္မႀကားပဲႀကားခံႀကားသိခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုလည္းဆင္႔ဆို၏။
သို႔ဆိုလွ်င္ မြရ္စလ္ခဖီသည္ မုဒလ္လာစ္နွင္႔ပို၍အေျခအေနဆိုးရြား၏။
ث‌) مثاله : ما أخرجه الحاكم ، بسنده إلى على بن حَشْرَم قال : " قال لنا ابن عيينة : عن الزهري ـ فقبل له: سمعته من الزهري ؟ فقال : لا ، ولا ممن سمعه من الزهري ، حدثني عن عبدالرزاق عن مَعْمَر عن الزهري " ففي هذا المثال أسقط ابنُ عُيينة اثنين بينه وبن الزهري .
သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာဒ္ ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဥပမာအျဖင္႔ႀကည္႔ပါ။ ။
အီမာမ္ အလ္ဟာကီမ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွမိမိ၏ မအ္ေရဖာသြလ္အူလူးမ္ က်မ္း စာမ်က္နွာ ၁၃၀ တြင္ အလီဗင္ဟရွ္ရမ္သခင္ႀကီး၏ (စနဒ္)ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းျဖင္႔ ဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔သည္မွာ ကြ်န္ုပ္အား အိဗ္နုအူယိုင္းနာသခင္ႀကီးမွေျပာႀကားသည္ ၎သည္ ဇိုရ္ရီးသခင္ႀကီးထံမွ ဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ ။ သို႔ျဖစ္၍ အိဗ္နုအူယိုင္နာသခင္ႀကီးအား အသင္သည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဇိုရ္ရီးသခင္ႀကီးထံမွတိုက္ရိုက္ႀကားသိခဲ႔ရပါသလားဟုေမးျမန္းရာ အိဗ္နုအူယိုင္နာသခင္ႀကီးမွ ကြ်န္ဳပ္မႀကားသိခဲ႔ရပါ ။ ၎ျပင္ ဇိုဟ္ရီထံမွ မည္သူက ႀကားသိခဲ႔၍ဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္ကိုလည္းကြ်ဳပ္မသိရွိပါ ။
သို႔ဆိုလွ်င္ အိဗ္နုအူယိုင္နာသခင္ႀကီးနွင္႔ ဇိုဟ္ရီသခင္ႀကီးတို႔ႀကား ဆင္႔ဆိုမွုကြင္းဆက္ နွစ္ဦးျပတ္လပ္ေနသည္ ။၎တို႔မွာ အဗ္ဒူရ္ရဇာက္သခင္ႀကီးနွင္႔မအ္မရ္သခင္ႀကီးတို႔နွစ္ဦးျဖစ္သည္။
အထက္ေဖၚျပပါ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအမွန္မွာ ။ အိဗ္နုအူယိုင္နာသခင္ႀကီးအား အဗ္ဒြရ္ရဇာက္သခင္ႀကီမွေျပာႀကားခဲ႔၏ ၎အား မအ္မရ္သခင္ႀကီးမွေျပာႀကားခဲ႔သည္ ၎အား ဇုိဟ္ရီးသခင္ႀကီးမွေျပာႀကားခဲ႔သည္။ အီမာမ္ အလ္ဟာကီမ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွမိမိ၏ မအ္ေရဖာသြလ္အူလူးမ္ က်မ္း စာမ်က္နွာ ၁၃၀တြင္တင္ျပထားသည္ကိုႀကည္႔ပါ။
4- تدليس التسوية:
သဒ္လီးစြသ္သစ္ဝိယာ(ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတြင္ဆင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသည္႔ခိုင္မာမွုအားနည္းသည္႔ရာဝီမ်ားအားျဖဳတ္ခ်ကာ ခိုင္မာမူအားေကာင္းသည္႔ရာဝိမ်ားကိုသာခ်ိတ္ဆက္ေပးလိုက္ျခင္း)
هذا النوع من التدليس هو في الحقيقة نوع من أنواع تدليس الإسناد .
ေဖၚျပပါ အမ်ိဳးအစားသည္ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာဒ္၏ အမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္သည္႔အေလ်ာက္ ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ား၏ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမ်ားသည္ဤသည္႔ပံုစံမ်ိဳးျဖင္႔အမွန္တကယ္ရွိေန၏။
أ‌) تعريفه: هو رواية الراوي عن شيخه ، ثم إسقاط راو ضعيف بين ثقتين لقي أحدهما الآخر ،وصورة ذلك أن يروي الراوي حديثاًَ عن شيخ ثقة، وذلك الثقة يرويه عن ضعيف عن ثقة، ويكون الثقتان قد لقي أحدهما الآخر، فيأتي المدلس الذي سمع الحديث من الثقة الأول ، فيُسْقِط الضعيف الذي في السند ، ويجعل الإسناد عن شيخه الثقة عن الثقة الثاني بلفظ محتمل، فيُسَوْي الإسناد كله ثقات.
ဆင္႔ဆိုသူသည္ မိမိဆရာထံမွ ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆို၏။ဤသို႔ ဆင္႔ဆိုရာတြင္ ခိုင္မာမွုအားနည္းသည္႔ ဆင္႔ဆိုသူကိုမိမိဘက္မွျဖတ္ခ်န္၍အျခားခိုင္မာမွုရွိသည္႔ဆင္႔ဆိုသူနွင္႔ျပန္လည္ခ်ိန္ဆက္ေပးခဲ႔၏။
ဆိုလိုသည္မွာ ဆင္႔ဆိုသူသည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အား (ေသကာ)ခိုင္မာမွုရွိသည္႔ မိမိဆရာထံမွဆင္႔ဆို၏။ မိမိဆရာသည္ အားနည္းသည္႔ ဆရာထံမွဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္။ တဖန္ ၎သည္ (ေသကာ)ခိုင္မာသည္႔ ဆရာထံမွဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္။သို႔ဆိုလွ်င္ ဤဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတြင္ (၁)မိမိ၏ဆရာခိုင္မာမွဳရွိသူ(၂)မိမိဆရာ၏ဆရာအားနည္းသူ(၃)မိမိဆရာ၏ဆရာ႔ဆရာခိုင္မာမွဳရွိသူ သံုးဦးျဖစ္သည္ ။ဆင္႔ဆိုသူသည္အမွတ္စဥ္(၂)မိမိဆရာ၏ဆရာခိုင္မာမွဳအားနည္းသည္႔ဆင္႔ဆိုသူကိုျဖုတ္၍ ခိုင္မာမွုရွိသည္႔ အမွတ္စဥ္ (၁)မိမိဆရာ နွင္႔ ခိုင္မာမွဳရွိသသည္႔အမွတ္စဥ္(၃) မိမိဆရာ၏ဆရာ႔ဆရာအားခ်ိတ္ဆက္ေပးကာ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအား ခိုင္မာမွဳရွိသူမ်ားသာဆင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသည္႔ပံုစံျဖစ္ေအာင္ဖန္တီးခဲ႔၏။
ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းဥပမာကိုႀကည္႔ပါ ။ ။ ေမာင္နီသည္ မိမိဆရာျဖစ္သည္႔ ေမာင္ျဖဴထံမွ ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။ မိမိဆရာေမာင္ျဖဴသည္ ခိုင္မာမွဳရွိသည္႔ဆရာတစ္ပါးျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ မိမိဆရာေမာင္ျဖဴသည္ ွယင္းဟဒီးသ္အား၎၏ဆရာေမာင္ဝါထံမွဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ ေမာင္ဝါဆိုသူသည္ ခိုင္မာမွဳအားနည္းသူျဖစ္၏။ ေမာင္ဝါဆိုသူသည္ ယင္းဟဒီးသ္ေတာ္အား၎၏ဆရာျဖစ္သူ ေမာင္ျပာထံမွ ဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ ေမာင္ျပာဆိုသူသည္ ခိုင္မာမွဳရွိသူျဖစ္၏။
သို႔ဆိုလွ်င္ အထက္တြင္ ဆင္႔ဆိုသူမ်ားအနက္ ေမာင္ဝါတစ္ပါးတည္းသာ ခိုင္မာမွုအားနည္းသူျဖစ္ေန၏။ ေမာင္နီမွ ခိုင္မာမွုအားနည္းသူေမာင္ဝါအားျဖဳတ္ခ်၍ မိမိဆရာေမာင္ျဖဴနွင္႔မိမိဆရာ၏ဆရာ႔ဆရာ ေမာင္ျပာအား ခ်ိတ္ဆက္ေပး၍ မိမိဆရာ၏ဆရာေေမာင္ဝါကိုမသိမသာျဖဳတ္ခ် ဆင္႔ဆိုလိုက္၏ သို႔ဆိုလွ်င္ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းကို အေပၚယံႀကည္႔လိုက္ပါက ေမာင္နီ ေမာင္ျဖဴ ေမာင္ျပာ သံုးဦးစလံုးသည္ခိုင္မာမွဳရွိသူမ်ားျဖစ္ႀက၍ယင္းဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းသည္ ခိုင္မာသည္႔လမ္းေႀကာင္႔ပံုစံျဖစ္ေန၏။ စင္စစ္ေသာ္ ေမာင္ဝါဆိုသည္႔(ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွဳအားနည္းသည္႔ဆင္႔ဆိုသူကိုျဖဳတ္ခ်န္ခဲ႔၏ ဤသို႔ အားနည္းသူကိုျဖဳတ္ခ်န္၍ ခိုင္မာသူအခ်င္းခ်င္းခ်ိတ္ဆက္ေပးျခင္းကို သဒ္လီးစြသ္သာစ္ဝီယာဟုေခၚဆို၏။
ဆက္ရန္(ကိုေနစိုး

No comments:

Post a Comment

Note: only a member of this blog may post a comment.