Pages

Pages - Menu

ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (၆)

ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၆)
وهذا النوع من التدليس شر أنواع التدليس، لأن الثقة الأول قد لا يكون معروفاً بالتدليس، ويجده الواقف على السند كذلك بعد التسوية قد رواه عن ثقة آخر فيحكم له بالصحة, وفيه غرور شديد.
ထိုသို႔အေရွ႔မွခိုင္မာမွုရွိသူနွင္႔ အေနာက္မွခိုင္မာမွုရွိသူကိုခ်ိတ္ဆက္ေပးရန္ ႀကားက ခိုင္မာမွုအားနည္းသူကိုျဖဳတ္ခ်၍ ခိုင္မာမွုရွိသူမ်ားကိုသာခ်ိတ္ဆက္ေပးထားေသာဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းသည္ စစ္မွန္ခိုင္မာမွဳရွိသည္႔လမ္းေႀကာင္းဟု ထင္ေယာင္ထင္မွားမုခ်ျဖစ္နိုင္သည္္။ ဤကဲ႔သို႔အႏၱရာယ္ႀကီးသည္႔ ဆိုးရြားသည္႔လုပ္ႀကံဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမ်ားကိုအထူးသတိထာဆန္းစစ၊္ဆင္ျခင္ရမည္။
ب‌) أشهر من كان يفعله :
အထက္တြင္တင္ျပခဲ႔သည္႔ပံုစံမ်ိဳးလုပ္ေဆာင္သူမ်ားဟုေက်ာ္ႀကားသူမ်ားမွာ။ ။
1- بَقّية بن الوليد . قال أبو مُسْهر : " أحاديث بَقِيَّة ليست نَقَيَّه فكنْ منها على تٌَِقِيَّة .
2- الوليد بن مسلم .
မီဇားႏြလ္ေအအ္ေသဒါလ္က်မ္း အတြဲ (၁) စာမ်က္နွာ၃၃၂ တြင္ အဗူမြစ္ေဟရ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွ ဤသို႔သတိေပးခဲ႔၏။ ။ ၁။ ဗကီယဟ္ဗင္အလ္ဝလီးဒ္ ။ ၂။ ဝလီဒ္ဗင္မြတ္စ္လင္မ္။၎တို႔
ဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားမွာ စစ္မွန္ခိုင္မာသည္႔စင္းလံုးေခ်ာဟဒီးသ္မ်ားမဟုတ္ေပ။ ၎တို႔ဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔ႀကသည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအား ေသခ်ာဆန္းစစ္ျပီးမွလက္ခံပါ။
3- مثاله : ما رواه ابن أبي حاتم في العلل قال : " سمعت أبي ـ وذَكَرَ الحديث الذي رواه اسحق بن راهويه عن بقية حدثني أبو وهب الأسدي عن نافع عن ابن عمر حديث لا تحمدوا إسلام المرء حتى تعرفوا عُقْدَةَ رأيه ـ قال أبي: هذا الحديث له أمر قل من يفهمه ، روى هذا الحديث عبيد الله بن عمرو ( ثقة ) عن اسحاق بن أبي فروة ( ضعيف ) عن نافع ( ثقة ) عن ابن عمر عن النبي صلي الله عليه وسلم . وعبيد الله ابن عمرو ، كنيته أبو وهب ، وهو أسدى ، فكناه بقيةُ ونسبه إلى بن أسد كي لا يفطن له ، حتى إذا ترك اسحق بن أبي فروة لا يٌهْتَدَى له " .
ဗကီယဟ္ဗင္ဝလီးဒ္၏ ဆင္ဆိုခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဥပမာအားျဖင္႔ႀကည္႔ပါ။ ။ အဗီဟာသင္မ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွ မိမိ၏ အလ္ေအလလ္က်မ္းတြင္ဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔သည္မွာ ကြ်ႏု္ပ္သည္

ကြ်န္ဳပ္၏ဖခင္ႀကီးထံမွ ဤဟဒီးသ္ေတာ္အားႀကားသိခဲ႔ရသည္ ဤဟဒီးသ္ေတာ္အား ေအစ္ဟာက္ဗင္ရာဟဝိုင္းသခင္ႀကီးမွ ဗကီယဟ္ဗင္ဝလီးဒ္ထံမွဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ ဗကီယဟ္ဗင္ဝလီမွေျပာႀကားခဲ႔သည္မွာ ကြ်န္ဳပ္အား အဗူ ဝဟဗ္ အလ္အစဒီသခင္ႀကီးမွေျပာႀကားခဲ႔သည္ ၎အားနာေဖအ္မွ ၎အားအိဗ္နုအူမရ္သခင္ႀကီးမွေျပာႀကားခဲ႔သည္မွာ ။တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မွမိန္႔ေတာ္မူခဲ႔သည္မွာ အသင္တို႔သည္လူသားတစ္ဦးဦးအားအစၥလာမ္ျဖစ္ျခင္းအေပၚခ်ီးက်ဴးရာတြင္၎၏အစၥလာမ္႔အေပၚထားရွိသည္႔အျမင္ကိုမသိပဲအေလာတႀကီးခ်ီးက်ဴးျခင္းမျပဳႀကနွင္႔ ဆိုလိုသည္မွာ ဃဂနဏသိျပီးမွခ်ီးက်ဴးေလာ။
အဗီဟာသင္သခင္ႀကီးမွဆက္လက္ေျပာႀကားခဲ႔သည္မွာ ကြ်ႏု္ပ္၏ ဖခင္ႀကီးမွကြ်န္ဳပ္အား အထက္တြင္တင္ျပခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္၏ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းနွင္႔လမ္းေႀကာင္းပါရာဝီမ်ား၏အေခ်အေနမ်ားနွင္႔စပ္လ်ဥ္း၍သိသူမ်ားမွာအလြန္ပင္နည္းပါးသည္႔အခ်က္မ်ားကို ဤသို႔ေျပာႀကားခဲ႔၏ ။
ဆင္႔ဆိုခဲ႔ႀကသူမ်ားမွာ။ ။၁။ အူဗိုင္ဒဟ္ဗင္အမရ္သခင္ႀကီး (ေသကာ)ခိုင္မာမွုရွိသူ။၂။ ေအစ္ဟာက္ဗင္အဗီဖရ္ဝါ (ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွဳအားနည္းသူ။၃။နားေဖအ္သခင္ႀကီး(ေသကာ)ခိုင္မာမွုရွိသူ။၄။ အိဗ္နုအူမရ္(ရသြီ)(ေသကာ)ခိုင္မာမွုရွိသူ။၅။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)တို႔ျဖစ္၏။
၁။ အူဗိုင္ဒဟ္ဗင္အမရ္သခင္ႀကီး၏ ကူနီယသ္ မွာ အဗူဝဟဗ္ျဖစ္၍ (နစဗ္)မ်ိဳးရိုးမွာ ဗနီ အစဒ္ ျဖစ္၏ ။သို႔အတြက္ေႀကာင္႔ ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဆင္႔ဆိုသူ ဗကီယဟ္ဗင္ဝလီဒ္ ဆိုသူသည္ ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုရာတြင္ အူဗိုင္ဒဟ္ဗင္အမရ္သခင္ႀကီး၏ အမည္ကိုမေဖၚျပေတာ႔ပဲ ၎၏ (ကူနီယသ္)ျဖစ္သည္႔ အဗူဝဟဗ္ နွင္႔ (နစဗ္)ျဖစ္သည္႔ အလ္အစဒီ နွစ္ခုအားတင္ျပကာဆင္႔ဆိုခဲ႔၏ သို႔ဆိုလွ်င္ အမည္မသိျခင္းေႀကာင္႔ကြင္းဆက္လိုက္ရန္ခက္ခဲသလို ကြင္းဆက္လိုက္ရေကာင္းမွန္းမသိေအာင္လုပ္ေဆာင္ခဲ႔၏။ အေႀကာင္းမွုကား (ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွုအားနည္းသည္႔ ေအစ္ဟာက္ဗင္အဗီဖရ္ဝါသခင္ႀကီးအား ျဖဳတ္ခ်ခဲ႔သည္ကို လူေတြ မသိေအာင္အာရံုမရေအာင္လုပ္ကာအေပၚယံႀကည္႔ျခင္းျဖင္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမွာစင္းလံုးေခ်ာျဖစ္ေအာင္ဖန္တီးလုပ္ေဆာင္ခဲ႔၏။
===============================================================
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္(၅၇)
تدليس الشيوخ:
သဒ္လီးစြတ္ရွ္ရွဴယူးခ္
أ) تعريفه: هو أن يَرْوي الراوي عن شيخ حديثاً سمعه منه، فيُسَمِّيهُ أو يَكْنَيِهُ أو يَنْسِبَهُ أو يَصِفهٌ بما لا يُعْرَفُ به كي لا يُعْرَفُ
သဒ္လီးစြတ္ရွ္ရွဴယူးခ္ဆိုသည္မွာ ။ ။ ဆင္႔ဆိုသူသည္မိမိဆရာထံမွႀကားသိခဲ႔ရေသာဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုဆင္႔ဆိုရာတြင္ မိမိဆရာ၏အမည္အရင္းအားမေဖၚျပပဲ အျခားအမည္တစ္ခုခုေသာ္လည္းေကာင္း ကုနီယသ္ေသာ္လည္းေကာင္း နစဗ္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဂုဏ္ပုဒ္တစ္ခုခုေသာ္လည္းေကာင္းေဖၚျပဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။ ဤသို႔မိမိဆရာ၏အမည္အရင္းကိုဖံုးကြယ္ဆင္႔ဆိုလိုက္ျခင္းအားျဖင္႔မိမိဆရာမည္သူမည္ဝါဆိုသည္ကိုလူေတြမသိနိုင္ႀကေတာ႔ေပ။
ب) مثاله : قول أبي بكر بن مجاهد أحد أئمة القراء : " حدثنا عبدالله بن أبي عبدالله ، يريد به أبا بكر بن أبي داود السجستاني "

သဒ္လီးစြတ္ရွ္ရွဴယူးခ္အားပမာေဆာင္ရေသာ္ ။ အဗီဗကရ္ဗင္မူဂ်ာဟီးဒ္သခင္ႀကီး(၎သည္ ႀကီးက်ယ္သည္႔ကာရီမ်ား၏ေခါင္းေဆာင္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္၏ )မွ ေျပာႀကားခဲ႔သည္မွာ ကြ်ဳပ္အား အဗ္ဒြလႅာဟ္ဗင္ အဗီအဗ္ဒြလႅာဟ္သခင္ႀကီးမွေျပာႀကားခဲ႔သည္။၎၏အမည္အရင္းမွာအဗီဗကရ္ဗင္အဗီဒါဝူဒ္စဂ်စ္တားနီျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္လည္း အဗီဗကရ္ဗင္မူဂ်ာဟီးဒ္သခင္ႀကီးမွ၎၏ အမည္အရင္းကိုမေဖၚျပပဲ အဗ္ဒြလႅာဟ္ဗင္ အဗီအဗ္ဒြလႅာဟ္ဟု အျခားအမည္ျဖင္႔မိမိဆရာအားေဖၚျပ၏
ဤသည္ကို သဒ္လီးစြတ္ရွ္ရွဴယူးခ္ဟုေခၚဆိုေပသည္။
6- حكم التدليس :
သဒ္လီးဟ္၏ ပညတ္ခ်က္မ်ားမွာ။ ။
أ) أما تدليس الإسناد: فمكروه جداً. ذمة أكثر العلماء وكان شعبة من أشدهم ذماً له فقال فيه أقوالا منها: "التدليس أخو الكذب ".
၁။သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာဒ္သည္ အလြန္ပင္မနွစ္မ်ိဳ႔ဖြယ္ရာကိစၥျဖစ္၏ဟု သာသနာ႔ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွအဆိုျပဳခဲ႔ႀက၏။ ၎တို႔အနက္အခ်ိဳ႔ေသာပညာရွင္ႀကီးမွဆိုႀကသည္မွာ သဒ္လီးစ္သည္ (ကေသဗ္)၏ ညီေနာင္ျဖစ္၏။ ဆိုလိုသည္မွာ မုဒလ္ေလစ္သည္ ကသ္သာဗ္ (ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတြင္ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားအားဖံုးကြယ္သူသည္ မုသားဝါဒီသာျဖစ္၏)။
ب) وأما تدليس التسوية : فهو أشد كراهة منه ، حتى قال العراقي :" أنه قادح فيمن تَعَمَّدَ فعله "
သဒ္လီးစြသ္သာစ္ဝိယာသည္ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာထက္ပို၍ ယုတ္ညံ႔သည္႔မနွစ္မ်ိဳ႔ဖြယ္ရာလုပ္ရပ္ျဖစ္သည္။
အီရာကီ(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွဤသို႔ေျပာႀကားခဲ႔၏ ။ဤသို႔ သဒ္လီးစြသ္သာစ္ဝီယာျပဳလုပ္သူသည္မိမိသည္ဘယ္ေလာက္ယုတ္ညံ႔တဲ႔မနွစ္မ်ိဳ႔ဖြယ္ရာအလုပ္လုပ္ခဲ႔သည္ကိုမိမိသာအသိဆံုးျဖစ္မည္။
ج) وأما تدليس الشيوخ : فكراهته أخف من تدليس الإسناد لأن المدلس لم يٌسقط أحداً ، وإنما الكراهة بسبب تضييع المروي عنه ، وتوعير طريق معرفته على السامع وتختلف الحال في كراهته بحسب الغرض الحامل عليه .
သဒ္လီးစြတ္ရွ္ရွဴယူးခ္ျပဳလုပ္သူသည္ သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာဒ္ျပဳလုပ္သူေလာက္ယုတ္မညံ႔ေပ။ အေႀကာင္းမူကား၎သည္ (ရာဝီ)ဆင္႔ဆိုသူမ်ားအားျဖဳတ္ခ်ခဲ႔ျခင္းမရွိေပ။သို႔ေသာ္လည္း၎သည္မိမိဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္႔မိမိဆရာ၏အမည္အရင္းကိုမတင္ျပပဲအျခားအမည္မ်ားျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္းအျခားေသာ ကူနီယသ္၊နစဗ္၊ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားျဖင္႔သာတင္ျပျခင္းေႀကာင္႔ ဟဒီးသ္ေတာ္အားဆင္႔ဆိုသူသည္မည္သူမည္ဝါျဖစ္သည္ကို ခ်က္ခ်င္းသိရွိနိုင္ရန္ခက္ခဲျခင္းေႀကာင္႔ ဤသို႔လုပ္သူသည္လည္းယုတ္ညံ႔ေသာလုပ္ရပ္လုပ္ခဲ႔သည္ဟုပညာရွင္ႀကီးမ်ားကမွတ္ခ်က္ျပဳႀက၏

=====================================================================
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၅၈)
- الأغراض الحاملة على التدليس :
ဆင္႔ဆိုသူမွ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတြင္ (သဒ္လီးစ္)လုပ္ရျခင္း၍အေႀကာင္းရင္းမ်ားမွာ။
أ) الأغراض الحاملة على تدليس الشيوخ أربعة هي:
မိမိဆရာသခင္၏အမည္အရင္းကိုမတင္ျပပဲအျခားအမည္မ်ား၊ကူနီယသ္မ်ား၊လကဗ္မ်ား၊အျခားေသာဂုဏ္ပုဒ္မ်ားျဖင္႔တင္ျပရသည္႔အေႀကာင္းအရင္းမ်ားမွာေလးခ်က္ရွိ၏ ၎တို႔အနက္
1- ضعف الشيخ أو كونه غير ثقة .
၁။ မိမိဆရာသခင္သည္(ေသကာ)မျဖစ္၍ (ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွဳအားနည္ေနျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။
2- تأخر وفاته بحيث شاركه في السماع منه جماعة دونه.
၂။မိမိဆရာသခင္ကြယ္လြန္ေနာက္က်ျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။ ဆိုလိုသည္မွာမိမိသည္မိမိဆရာထံမွဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားႀကားနာခဲ႔ျပီးေနာက္အျခားေနာက္္ထပ္ေက်ာင္းသားမ်ားမွလည္းမိမိဆရာထံမွ၎ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားႀကားနာခဲ႔ျခင္း။
3- صغر سنه بحيث يكون أصغر من الراوي عنه .
၃။ မိမိဆရာသခင္မွာ အသက္ငယ္ရြယ္ျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။ ဆိုလိုသည္မွာ မိမိသည္မိမိဆရာထက္အသက္ႀကီးေနျခင္း။
4- كثرة الرواية عنه، فلا يحب الإكثار من ذكر اسمه على صورة واحدة.
၄။မိမိဆရာသခင္ထံမွ ဟဒီးသ္ေတာ္အမ်ားအျပားကိုဆင္႔ဆိုျခင္ေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။
ဆိုလိုသည္မွာ မိမိသည္မိမိဆရာထံမွ ဟဒီးသ္ေတာ္အမ်ားအျပားကိုဆင္႔ဆိုခဲ႔၏။ဤသို႔ဆင္႔ဆိုရာတြင္မိမိဆရာအမည္တစ္ခုတည္းသံုးစြဲျခင္းကိုမနွစ္သက္၍ အျခားအမည္မ်ား၊ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားကိုသံုးစြဲးဆင္႔ဆိုျခင္း။
ب) الأغراض الحاملة على تدليس الإسناد خمسة وهي:
သဒ္လီးစြလ္ေအစ္နာလုပ္ရျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာငါးခ်က္ရွိ၏၎တို႔အနက္။ ။
1- توهيم عُلُوِّ الإسناد .
၁။ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းသည္ခိုင္မာသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းအျဖစ္လူေတြထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေအာင္ျပဳျခင္း။
2- فَوَات شيء من الحديث عن شيخ سمع منه الكثير .
၂။မိမိဆရာထံမွမ်ားစြာေသာဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုႀကားသိခဲ႔ရေပမယ္႔အခ်ိဳ႔ေသာဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုမႀကားသိခဲ႔ရျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။
- ضعف الشيخ أو كونه غير ثقة .
၃။ မိမိဆရာသခင္သည္(ဒြအီးဖ္)ခိုင္မာမွဳအားနည္ေနျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။
2- تأخر وفاته بحيث شاركه في السماع منه جماعة دونه.
၄။မိမိဆရာသခင္ကြယ္လြန္ေနာက္က်ျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။ ဆိုလိုသည္မွာမိမိသည္မိမိဆရာထံမွဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားႀကားနာခဲ႔ျပီး ေနာကအျခားေနာက္္ထပ္ေက်ာင္းသားမ်ားမွလည္းမိမိဆရာထံမွ၎ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားႀကားနာခဲ႔ျခင္း။
3- صغر سنه بحيث يكون أصغر من الراوي عنه .
၅။ မိမိဆရာသခင္မွာ အသက္ငယ္ရြယ္ျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။ ဆိုလိုသည္မွာ မိမိသည္မိမိဆရာထက္အသက္ႀကီးေနျခင္း။

8- أسباب ذم المدلس: ثلاثة هي
မုဒလ္ေလစ္အား သာသနာ႔ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွ အျပစ္တင္ေဝဖန္ရျခင္း၏အေႀကာင္းရင္းမ်ားမွာ
أ) إيهامه السماع ممن لم يسمع عنه .
မိမိတိုက္ရိုက္မႀကားခဲ႔သည္ကို တိုက္ရိုက္ႀကားသေယာင္ျပဳျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။
ب) عدوله عن الكشف إلى الاحتمال .
မုဒလ္ေလစ္မွ မိမိကိုယ္ကို အဒါလာရွိသေယာင္လုပ္ေဆာင္ထားျခင္း ေသခ်ာေမးျမန္းဆန္းစစ္မွ ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္မ်ားအားဖံုးကြယ္ထားသည္ကိုေတြ႔ရွိရျခင္းေႀကာင္႔ျဖစ္ျခင္း။

ج) علمه بأنه لو ذكر الذي دلس عنه لم يكن مَرْضِيّا
မုဒလ္ေလစ္မွ ခ်ိဳ႔ယြင္းခ်က္ရွိေသာ (ရာဝီ)အားဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔ေသာ္ေဝဖန္မွုမ်ားနွင္႔ျငင္းပယ္ခံရမည္ကိုသိေနျခင္းေႀကာင္႔၎မွယင္း(ရာဝီ)အား ျဖုတ္ခ်န္ခဲ႔ျခင္း။
ဆက္ရန္(ကိုေနစိုး

No comments:

Post a Comment

Note: only a member of this blog may post a comment.