ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ (၉)

ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၆၅)
المَوضٌوع
အလ္ေမာင္ဒူအ္
إذا كان سبب الطعن في الراوي هو الكذب على رسول الله صلي الله عليه وسلم فحديثه يسمي الموضوع.
ေမာင္ဒူးအ္ဆိုသည္မွာ။ ။ အကယ္၍ ဆင္႔ဆိုသူရာဝီသည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္မဟုတ္ပဲ၎ဘက္မွလုပ္ႀကံလီဆယ္ဆင္႔ဆိုသည္ဟု သာသနာ႔ပညာရွင္ႀကီးးမ်ားဘက္မွမွတ္ခ်က္ျပဳခံရပါက ၎ဆင္႔ဆိုသည္႔ ဟဒီးသ္အား ေမာင္ဒူအ္ဟုအမည္ေပးခံရ၏။
1- تعريفه:
ေမာင္ဒူအ္ဆိုသည္မွာ။ ။
أ) لغة: هو اسم مفعول من " وَضَعَ الشيء " أي " حَطَّهُ " سُمي بذلك لانحطاط رتبته.
ေမာင္ဒူအ္ဆိုသည္မွာ။ ။အဘိဓါန္အဓိပၸါယ္အရ (အျပဳခံနာမ္) ျဖစ္၏။ ဝဒြအရွ္ရွိုင္းအာ ဆိုသည္မွာ တစ္စံုတစ္ရာအားသြပ္သြင္းျခင္း၊ထားသိုျခင္းဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ ဆိုလိုသည္မွာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္မဟုတ္ပဲ မိမိဘက္မွလုပ္ႀကံလီဆယ္ကာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္ပါဟု လုပ္ႀကံ္လီဆယ္ေျပာဆိုဆင္႔ဆိုျခင္းကိုဆိုလိုေပသည္။
ب) اصطلاحاً: هو الكذب المٌخْتَلَق المصنوع المنسوب إلى رسول الله صلي الله عليه وسلم.
ေမာင္ဒူအ္ ဆိုသည္မွာ ဟဒီးသ္ပါရဂူႀကီးမ်ား၏ ေဝါဟာရအသံုးအနွဳန္းအဓိပၸါယ္အရ မိမိဘက္မွလုပ္ႀကံလီဆယ္ေျပာဆိုျခင္းကို တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မွေျပာဆိုခဲ႔သည္ဟု(တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ပါ)ဟု လိမ္လည္လီဆယ္ေျပာဆိုဆင္႔ဆိုျခင္း။ သဒ္ရီးဗြရ္ရာဝီက်မ္း အတြဲ(၁) စာမ်က္နွာ ၂၇၄ တြင္ႀကည္႔ပါ။
3- رتبته :
ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္၏အဆင္႔အတန္းမွာ

هو شر الأحاديث الضعيفة وأقبحها . وبعض العلماء يعتبره قسماً مستقلا وليس نوعاً من أنواع الأحاديث الضعيفة.
(ေမာင္ဒူအ္)တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)အေပၚလုပ္ႀကံလီဆယ္ထားသည္႔ဟဒီးသ္၏အဆင္႔အတန္းမွာ အဆိုးရြားဆံုးနွင္႔ယုတ္အညံ႔ဆံုးျဖစ္၏။
အခ်ိဳ႔ေသာပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွ ၎ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္သည္ (ဒြအီးဖ္)ဟဒီးသ္၏အမ်ိဳးအစားမ်ားအနက္မွမဟုတ္၍ သီးသန္႔ ယုတ္ညံ႔တဲ႔လုပ္ရပ္ အမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္သည္ဟုမွတ္ခ်က္ျပဳခဲ႔ႀက၏။
4- حكم روايته :
(ေမာင္ဒူအ္ )လုပ္ႀကံဟဒီးသ္အားဆင္႔ဆိုျခင္းနွင္စပ္လ်ဥ္းသည္႔ပညတ္ခ်က္။
أجمع العلماء على أنه لا تحل روايته لأحد عَلِمَ حالَهٌ في أي معنى كان إلا مع بيان وضعه، لحديث مسلم: " مَنْ حَدَّثَ عني بحديث يُرَى أنه كَذِبُ فهو أحد الكاذبين "
အႀကင္မည္သူမဆို(ေမာင္ဒူအ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္အားဆင္႔ဆိုရာတြင္ ယင္းသည္ လုပ္ႀကံလီဆယ္မွုျဖစ္ေႀကာင္းမိမိကိုယ္တိုင္ေကာင္းစြာနားလည္သေဘာေပါက္၍အျခားသူမ်ားအားအသိေပးနိုးေဆာ္ရန္အလိုငွာဆင္႔ဆိုျခင္းမွအပ အျခားပံုစံမ်ားျဖင္႔ဆင္႔ဆိုျခင္းမျပဳပိုင္ဟု သာသနာ႔ပညာရွင္ႀကီးမ်ားမွအကြဲအလြဲမရွိသတ္မွတ္ခဲ႔ႀက၏။ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မွမိန္႔ေတာ္မူခဲ႔သည္မွာ အႀကင္မည္သူမဆိုငါ၏ ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားေျပာဆိုဆင္႔ဆိုရာတြင္ငါ၏ဟီးသ္ေတာ္မဟုတ္ဟုထင္ျမင္သူသည္၎သည္လည္းမုသားဝါဒီမ်ားအနက္မွတစ္ဦးျဖစ္၏။ ဆိုလိုသည္မွာ မည္သူမဆို(ေမာင္ဒူအ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ ျပဳလုပ္သူေသာ္လည္းေကာင္း ယင္းလီဆယ္မွုကိုဆင္႔ဆိုသူေသာ္လည္းေကာင္း ၎တို႔အားလံုးသည္ မုသားဝါဒီမ်ားသာျဖစ္ႀက၏။ ေဖၚျပပါ ဟဒီသ္ေတာ္သည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏စစ္မွန္ခိုင္မာေသာဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားကိုသာဆင္႔ဆိုတင္ျပရန္ညြန္းဆိုထားေပသည္။ အီမာမ္မြတ္စ္လင္မ္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွမိမိ္၏မြတ္စ္လင္မ္က်မ္း၏ နိဒါန္း အတြဲ(၁)စာမ်က္နွာ၆၂ တြင္တင္ဆက္ထားေပသည္ႀကည္႔ပါ။
4- طرق الوضاعين في صياغة الحديث :
(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ လုပ္ႀကံလီဆယ္သူမ်ားသည္ လုပ္ႀကံလီဆယ္သည္႔ဟဒီးသ္စာသားမ်ားနွင္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းဖန္တီးျခင္းဆိုင္ရာပံုစံနွစ္မ်ိဳးရွိ၏ ။
أ) إما أن يُنْشئ الوضاع الكلام من عنده ، ثم يضع له إسنادا ويرويه .
၁။လုပ္ႀကံလီဆယ္သူသည္မိမိဖာသာေျပာခ်င္သည္႔စကားမ်ားကိုေျပာ၍ မိမိဘက္မွဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းကိုဖန္တီးကာ တမန္ေတာ္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္ဟုလုပ္ႀကံလီဆယ္ဖန္တီးဆင္႔ဆိုျခင္း။
ب) وإما أن يأخذ كلاماً لبعض الحكماء أو غيرهم ويضع له إسنادا .
၂။ လုပ္ႀကံလီဆယ္သူသည္ သုခမိန္ပညာရွင္ႀကီးမ်ား၏စကားမ်ားကိုယူ၍မိမိဘက္မွဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတစ္ခုဖန္တီးကာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ျဖစ္သည္ဟုလုပ္ႀကံလီဆယ္ကာဆင္႔ဆိုျခင္း။
=========================================================================
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၆၆)
5- كيف يُعْرَفُ الحديث الموضوع ؟
ေမး။ (ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္အားမည္သို႔သိရွိနိုင္မည္နည္း။
يعرف بأمور منها :
ေျဖ။ (ေမာင္ဒူအ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္အားေအာက္တြင္ေဖၚျပေပးမည္႔အခ်က္အလက္မ်ားျဖင္႔သိရွိနိုင္၏။ ၎တို႔မွာ
أ‌) إقرار الواضع بالوضع : كإقرار أبي عِصْمَة نوحِ بن أبي مريم بأنه وضع حديث فضائل سور القرآن سورة سورة عن ابن عباس .
၁။ (ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ ျဖစ္ေႀကာင္း လုပ္ႀကံလီဆယ္သူဘက္မွမိမိကိုယ္တိုင္လုပ္ႀကံလီဆယ္ခဲ႔ေႀကာင္းဝန္ခံေျပာဆိုျခင္းျဖင္႔သိရွိနိုင္ျခင္း။ ပမာေဆာင္ရေသာ္ အဗီေအစ္မဟ္နူးဟ္ဗင္အဗီမရ္ယမ္သည္ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္ပါ စူရာဟ္တိုင္းအတြက္ဗဇီလာသ္တိုင္းကို အိဗ္နုအဗ္ဗာစ္သခင္ႀကီးထံမွႀကားသိခဲ႔ရသည္ကို တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္အျဖင္႔မိမိဘက္မွလုပ္ႀကံလီဆယ္ဆင္႔ဆိုခဲ႔ေႀကာင္းဝန္ခံခဲ႔၏။
ب‌) أو ما يَتَنَزَّلُ منزلة إقراره : كأَنْ يُحَدِّثَ عن شيخ ، فَيُسْألَ عن مولده ، فيذكرَ تاريخا تكون وفاةُ ذلك الشيخ قبلَ مولده هو ، ولا يُعْرَف ذلك الحديث إلا عنده .
၂။လုပ္ႀကံလီဆယ္သူဘက္မွအတည္ျပဳေျပာႀကားခ်က္မွာလြဲမွားေနျခင္းေႀကာင္႔(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ ျဖစ္ေႀကာင္းသိရွိနိုင္ျခင္း။
ပမာေဆာင္ရေသာ္ လုပ္ႀကံလီဆယ္သူအား ၎ဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္႔ဟဒီးသ္၏ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းပါ၎ဆရာနွင္႔ပတ္သက္၍ေမးျမန္းေသာ္ ၎ေျဖႀကားရာတြင္ အလြန္လြဲေခ်ာ္ေန၏။
ဥပမာ။ ။၎အားအသင္႔ဆရာေမြးေန႔ကိုေျပာျပပါဆိုလွ်င္ ၎မွ ေျပာသည္႔ ေမြးေန႔သည္ ၎ဆရာကြယ္လြန္ေန႔ျဖစ္ေန၏။ တဖန္၎ဆရာကြယ္လြန္သည္႔ေန႔ကိုႀကည္႔လွ်င္ ၎ပင္မေမြးရေသးေပ။ သို႔ဆိုလွ်င္ ၎သည္မည္သို႔ ၎ဆင္႔ဆိုတင္ျပသည္႔ဆရာနွင္႔ေတြ႔ဆံုနိုင္မည္နည္း။
ت‌) أو قرينة في الراوي:مثل أن يكون الراوي رافضياً والحديث في فضائل أهل البيت.
၃။ပုလင္းတူဗူးစို႔ဖက္ျဖစ္ေနျခင္းေႀကာင္႔(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ ျဖစ္ေႀကာင္းသိရွိနိုင္ျခင္း။
ပမာေဆာင္ရေသာ္ ရာေဖြဒ္မွ အဟ္ေလဗိုင္သ္၏ ထြဋ္ျမတ္မွုမ်ားနွင္႔ပတ္သက္၍ဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔သည္႔လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ား။
ث‌) أو قرينة في المَرْوِي: مثل كون الحديث ركيك اللفظ، أو مخالفاً للحس أو صريح القرآن.
၄။ လုပ္ႀကံလီဆယ္ထားသည္႔ဟဒီးသ္စာသားကိုႀကည္႔ျခင္းအားျဖင္႔ ၎သည္(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ ျဖစ္ေႀကာင္းသိရွိနိုင္ျခင္း။
ပမာေဆာင္ရေသာ္။ ။ လုပ္ႀကံလီဆယ္ထားသည္႔ဟဒီးသ္စာသားမ်ားသည္ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္နွင္႔ထိပ္တိုက္ဆန္႔က်င္ေနျခင္း။ဆင္ျခင္တံုတရားနွင္႔ဆန္႔က်င္ေနျခင္း။စာသားမ်ားမွာအဆင္႔အတန္းနိမ္႔ပါးျခင္းစသည္မ်ားျဖင္႔သိရွိနိုင္၏
==========================================================================
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၆၇)
5- دواعي الوضع وأصناف الوضاعين :
(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္ဖန္တီးသူမ်ားနွင္႔ ၎တို႔လုပ္ႀကံလီဆယ္ဖန္တီးခဲ႔ရျခင္း၏အေျခခံအေႀကာင္းတရားမ်ားမွာ။ ။
‌أ) التقرب إلى الله تعالى : بوضع أحاديث ترغب الناس في الخيرات ، وأحاديث تخوفهم من فعل المنكرات ، وهؤلاء الوضاعون قوم ينتسبون إلى الزهد والصلاح ، وهم شر الوضاعين لأن الناس قَبِلَتْ موضوعاتهم ثقة بهم ، ومن هؤلاء مَيْسَرَةٌ بن عبد ربه ، فقد روي ابن حبان في الضعفاء عن ابن مهدي قال : قلت لميسرة بن عبد ربه : من أين جئت بهذه الأحاديث، من قرأ كذا فله كذا ؟ قال : وضعتُها أُرَغِّب الناسَ "
၁။ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္နွင္႔နီးကပ္မွုရရွိရန္(သို႔)အရွင္႔နွစ္သက္မွုရရွိရန္(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။ လူေတြကိုဘယ္ဟာလုပ္ရင္ဘယ္ေလာက္ကုသိုလ္ရမည္ဟုမက္လံုးမ်ားထည္႔ကာ(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀကသလို ဘယ္ဟာလုပ္ရင္ဘယ္ေလာက္ငရဲရမည္ဟုေျခာက္လံုးထည္႔ကာ(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားလည္းဖန္းတီးခဲ႔ႀက၏။
ဤသို႔ဖန္တီးသူမ်ားသည္ မိမိတို႔ကုိယ္မိမိတို႔သူေတာ္ေကာင္သူျမတ္ေလာင္းမ်ားပမာလုပ္ေဆာင္ကာတမင္တကာလူအထင္ႀကီးေအာင္လုပ္ေဆာင္သည္႔ေအာက္တန္းစားလုပ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။
ပမာေဆာင္ရေသာ္။ ။ယင္းကဲ႔သို႔ျပဳလုပ္သူမ်ားအနက္ တစ္ဦးျဖစ္သည္႔ မိုင္းစရာဟ္ဗင္အဗ္ဒိရဗ္ဗိဟ္။ အိဗ္နုဟိဗ္ဗာန္(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွမိမိ၏အသ္ဒုအာဖြားက်မ္းတြင္ အိဗ္နုမဟ္ဒီ(ရဟီ)သခင္ႀကီး၏ ေျပာႀကားခ်က္အားဆင္႔ဆိုတင္ျပခဲ႔သည္မွာ (တေန႔)အိဗ္နုမဟ္ဒီ(ရဟီ)သခင္ႀကီးမွ မိုင္းစရာဟ္ဗင္အဗ္ဒိရဗ္ဗိဟ္သခင္ႀကီးအားေမးျမန္းခဲ႔သည္မွာ အသင္သည္ ဘယ္ဟာဖတ္ရင္ကုသိုလ္ဘယ္ေလာက္ရမည္ ဘယ္ဟာလုပ္ရင္ကုသိုလ္ဘယ္ေလာက္ရမည္ဟု ေျပာေနသည္႔ ဟဒီးသ္ေတြအသင္ဘယ္ကရပါသနည္းဟုေမးျမန္းရာ ကြ်န္ုပ္ကိုယ္တိုင္လူေတြကိုမက္လံုးျဖစ္ေအာင္ဖန္တီးခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္ဟုျပန္လည္ေျဖႀကားခဲ႔၏။
‌ب) الانتصار للمذهب : لا سيما مذاهب الفرق السياسية بعد ظهور الفتنة وظهور الفرق السياسية كالخوارج والشيعة ، فقد وضعت كل فرقة من الأحاديث ما يؤيد مذهبها ، كحديث " علىُّ خير البشر ، من شكَّ فيه كفر "
မိမိတို႔အုပ္စု၊မိမိတို႔လမ္းစဥ္၊မိမိတို႔ဂုိဏ္းအရွိန္အဝါျမင္႔တက္ေအာင္ (ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးႀကျခင္း။
ပမာေဆာင္ရေသာ္ အလီ(ရသြီ)သခင္ႀကီးနွင္႔ မုအာေဝယဟ္(ရသြီ)ခသင္ႀကီးတို႔အႀကားအျမင္ကြဲျပားခဲ႔သည္ကိုအေျချပဳ၍ နိုင္ငံေရးအျမတ္ထုတ္သူမ်ားမွဂိုဏ္းဂဏေတြေနာက္ပိုင္းမ်ားစြာေပၚေပါက္ခဲ႔ကာ မိမိတို႔ဂိုဏ္း၏ဂုဏ္အရွိန္အဝါျမင္႔တက္ေအာင္လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။ ပမာအားျဖင္႔ ရွီအာမ်ားမွ ဤသို႔လုပ္ႀကံဖန္တီးခဲ႔၏ (အလီ(ရသီ)သခင္ႀကီးသည္လူသားမ်ားအနက္အေကာင္းဆံုးလူသားတစ္ဦးျဖစ္၏ဤသည္ကိုသံသယျဖစ္သူသည္ ကာဖိရ္ျဖစ္၏။ စသည္႔ လုပ္ႀကံလီဆယ္မွုမ်ိဳးမ်ားစြာ ဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။ သဒ္ရီးဗြရ္ရားဝီ အတြဲ(၁)စာမ်က္နွာ၂၈၃ တြင္ႀကည္႔ပါ။
‌ج) الطعن في الإسلام : وهؤلاء قوم من الزنادقة لم يستطيعوا أن يَكيدوا للإسلام جهاراً ، فعمدوا إلى هذا الطريق الخبيث ، فوضعوا جملة من الأحاديث بقصد تشويه الإسلام والطعن فيه ، ومن هؤلاء محمد بن سعيد الشامي المصلوب في الزندقة ، فقد رَوَى عن حُمَيْد عن أنس مرفوعاً " أنا خاتم النبيين لا نبي بعدي إلا أن يشاء الله " ولقد بين جهابذة الحديث أمر هذه الأحاديث ولله الحمد والمنة .
အစၥလာမ္သာသနာေတာ္အားပ်က္လိုဖ်က္ဆီးရန္အလို႔ငွာခ်ံဳခိုတိုက္ခိုက္ရန္(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)
လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏ ။ မိစၦာဒိ႒ိအယူကိုသက္ဝင္ယံုၾကည္သူမ်ားသည္ အစၥလာမ္သာသနာေတာ္အားပ်က္လိုဖ်က္ဆီးရန္အလို႔ငွာေပၚေပၚတင္တင္ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ျခင္း
မျပဳပဲခ်ံဳခိုတိုက္ခိုက္သည္႔အေနျဖင္႔ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္အားအစမွေသာ္လည္းေကာင္း အလယ္မွေသာ္လည္းေကာင္း အဆံုးမွေသာ္လည္းေကာင္ လုပ္ႀကံလီဆယ္သည္႔ စာပိုဒ္တစ္ပိုဒ္အား ညွပ္ထည္႔ေပးလိုက္၏ ။၎ မိစၦာဒိ႒ိအယူကိုသက္ဝင္ယံုၾကည္သူမ်ားအနက္အစၥလာမ္သာသနာေတာ္အားပ်က္လိုဖ်က္ဆီးရန္အလို႔ငွာေပၚေပၚတင္တင္ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ျခင္းမျပဳပဲခ်ံဳခိုတိုက္ခိုက္သူတစ္ဦးကို ဥပမာအားျဖင္႔တင္ျပရေသာ္ မုဟမၼဒ္ဗင္စအီးဒ္ အရွ္ရွားမီ ျဖစ္သည္ ။ ၎သည္ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္အား ဤသို႔ လီဆယ္လုပ္ႀကံခဲ႔၏။ဟူမိုင္ဒ္သခင္ႀကီးမွ အနစ္သခင္ႀကီးထံမွ ဆင္႔ဆိုခဲ႔သည္မွာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔သည္မွာ ကြ်န္ုပ္သည္နဗီမ်ားအနက္ေနာက္ဆံုးနဗီျဖစ္၍ကြ်န္ုပ္၏ေနာက္တြင္မည္သည္႔နဗီမွပြင္႔ေပၚလိမ္႔မည္မဟုတ္။ ဤသည္တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္မွာျပီးဆံုးခဲ႔၏။ သို႔ေသာ္လည္း မုဟမၼဒ္ဗင္စအီးဒ္ အရွ္ရွားမီမွ အထက္ပါဟဒီးသ္ေတာ္အား (အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ဆႏၵရွိကေနာက္ထပ္နဗီပြင္႔ေပၚနိုင္၏)ဆိုသည္႔ စာပိုဒ္တစ္ပိုဒ္အားဟဒီးသ္ေတာ္၏ေနာက္တြင္အပိုထည္႔သြင္းလုပ္ႀကံလီဆယ္ခဲ႔၏။ ဤသည္ကို ဟဒီးသ္ပိုင္းဆိုင္ရာတစ္ဖက္ကမ္းခတ္ဉာဏ္ပညာထက္ျမတ္သူ(ဟဒီးသ္သုေတသီ)မ်ားမွေဖၚထုတ္နိုင္ခဲ႔၏။(ခ်ီးမြမ္းျခင္းအေပါင္းတို႔သည္အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္အဖို႔သာျဖစ္၏။) အလ္မဆြ္ဒရြစ္စားေဗက္က်မ္းအတြဲ(၁) စာမ်က္နွာ ၂၈၄တြင္အက်ယ္တဝန္းႀကည္႔ပါ။
===================================================================
 
ဟဒီးသ္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အပိုဒ္ (၆၈)
‌د) التَّزَلٌّف إلى الحكام : أي تقرب بعض ضعفاء الإيمان إلى بعض الحكام بوضع أحاديث تناسب ما عليه الحكام من الانحراف ، مثل قصة غياث بن إبراهيم النَّخَعي الكوفي مع أمير المؤمنين المهدي ، حين دخل عليه وهو يلعب بالحَمَام ، فساق بسنده على التوّ ِإلى النبي صلي الله عليه وسلم أنه قال : " لا سَبَق إلا في نَصْل أو خُفٍ أو حافر أو جَنَاح " فزاد كلمة " أو جَنَاح " لأجل المهدي ، فعرف المهدي ذلك ، فأمر بذبح الحَمَام، وقال : أنا حملته على ذلك .
ဂုဏ္သေရရွိသူဩဇာအာဏာရွိသူမ်ားအားမ်က္ႏွာလိုမ်က္ႏွာရလုပ္ရန္ (ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။
အခ်ို႔ေသာအီမာန္အားနည္းသူမ်ားသည္ ဂုဏ္သေရရွိသူဩဇာအာဏာရွိသူမ်ားအား မ်က္ႏွာလိုမ်က္ႏွာရလုပ္ရန္၎တို႔နွင္႔သင္႔ေလ်ာ္မည္႔၎တို႔ႀကိဳက္နွစ္သက္မည္႔စကားလံုးမ်ားကိုေရြးခ်ယ္ကာတမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)၏ဟဒီးသ္ေတာ္အား ျဖတ္ညွပ္ကပ္လုပ္ခဲ႔ႀက၏။
သာဓကအားျဖင္႔ ဂီယာသ္ဗင္အိဗ္ရာဟီးမ္အန္နခါအီ အလ္ကူဖီသခင္ႀကီးနွင္႔ အမီးရြလ္မုအ္ေမနီအလ္မဟ္ဒီသခင္ႀကီးတို႔၏ျဖစ္ရပ္ေလးတစ္ခုကိုမီးေမွာင္းထုိးျပပါရေစ။ တေန႔ဂီယာသ္ဗင္အိဗ္ရာဟီးမ္အန္နခါအီ အလ္ကူဖီသခင္ႀကီးသည္အမီးရြလ္မုအ္ေမနီးန္အလ္မဟ္ဒီသခင္ႀကီးထံအခစားဝင္ေရာက္ခိုက္၎သည္ ခိုငွက္ကိုကိုင္၍ကစားေနသည္ကိုေတြ႔၍ဂီယာသ္ဗင္အိဗ္ရာဟီးမ္အန္နခါအီ အလ္ကူဖီသခင္ႀကီးမွ၎အားမ်က္နွာလိုမ်က္နွာရလုပ္ရန္အလို႔ငွာ ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းတစ္ခုကိုေကာက္ရြက္ခါ ဟဒီးသ္ေတာ္တစ္ပုဒ္အားဖတ္ရြက္ခဲ႔၏ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မိန္႔ေတာ္မူခဲ႔သည္မွာ (လားစဗကာ အိလႅာ ဖြီး နဆြ္လင္န္ ေအာင္းခြဖ္ဖြင္န္ ေအာင္းဟားေဖြရင္န္ ေအာင္းဂ်နားဟင္န္) ေဖၚျပပါဟဒီးသ္ေတာ္တြင္ ဂီယာသ္ဗင္အိဗ္ရာဟီးမ္အန္နခါအီ အလ္ကူဖီသခင္ႀကီးမွ(ေအာင္းဂ်နားဟင္န္)ဆိုသည္႔စကားလံုးအား အမီးရြလ္မုအ္ေမနီးန္အလ္မဟ္ဒီသခင္ႀကီးအတြက္အပိုထည္႔သြင္းလုပ္ႀကံေျပာဆိုခဲ႔၏။ ဤသို႔မ်က္နွာလိုမ်က္နွာရလုပ္ႀကံေျပာဆိုျခင္းကို အမီးရြလ္မုအ္ေမနီးန္အလ္မဟ္ဒီသခင္ႀကီးမွသိရွိ၍ မိမိကစားေနသည္႔ခိုငွက္အားသတ္ပစ္လိုက္ရန္နွင္႔၎အားနွင္ထုတ္လိုက္ရန္အမိန္႔ေပးခဲ႔၏။၎သည္မ်က္နွာလိုမ်က္နွာရလုပ္ႀကံလီဆယ္ေျပာဆိုျခင္းမွာသခင္႔အႀကိဳက္ျဖစ္ရန္သာျဖစ္၏ သို႔ေသာ္လည္းသခင္႔အမ်က္သာခံရ၍နွင္ထုတ္ခံလိုက္ရ၏။
التكسب وطلب الرزق : كبعض القُصَّاص الذين يتكسبون بالتحدث إلى الناس ، فيوردون بعض القصص المسلية والعجيبة حتى يستمع إليهم الناس ويعطوهم ، كأبي سعيد المدائني .
မိမိဝမ္းေရး၊စီးပြားေရးအတြက္(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။ အခ်ို႔ေသာသူမ်ားသည္္ထူးဆန္းအံ႔ဖြယ္မ်ား၊ပံုျပင္မ်ား၊လူ႔အႀကိဳက္မ်ားကိုလုပ္ႀကံလီဆယ္ေျပာကာလူေတြထံမွေပးစာကမ္းစာမ်ားကို မိမိဝမ္းေရး၊စီးပြားေရးအျဖစ္ရွာေဖြစားေသာက္ႀက၏။သာဓကအားျဖင္႔ အဗီစအီးဒ္အလ္မဒါးအိနီ။
‌ه) قصد الشهرة : وذلك بإيراد الأحاديث الغريبة التي لا توجد عند أحد من شيوخ الحديث، فيقلبون سند الحديث ليُستَغربَ ، فيرغب في سماعه منهم ، كابن أبي دحية وحماد النَّصِيبي "
မိမိတို႔ကိုယ္မိမိတို႔ထင္ေပၚေက်ာ္ႀကားေစရန္(ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။ အခ်ိဳ႔ေသာသူမ်ားသည္ ဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအားဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမ်ားကို ေျပာင္းျပန္ျဖတ္ညွပ္ကပ္လုပ္ကာဟဒီးသ္ပညာရွင္ႀကီးမ်ားကပင္မႀကားဖူးသည္႔ဆင္႔ဆိုမွုလမ္းေႀကာင္းမ်ိဳးျဖင္႔လူအေတြအထင္ႀကီးေအာင္လူေတြအံ႔ဩေအာင္လူေတြစိတ္ဝင္တစားႀကားနာခ်င္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ဆင္႔ဆို္ခဲ႔ႀက၏။သာဓကအားျဖင္႔ ၎တို႔မွာ အိဗ္နုအဗီေဒဟ္ယဟ္ ၎ ဟမ္မာဒ္ အန္နဆြီဗီတို႔ျဖစ္ႀကသည္။ အလ္မဆြ္ဒရြစ္စားေဗက္က်မ္း အတြဲ(၁)စာမ်က္ႏွာ၂၇၆ တြင္ႀကည္႔ပါ။
6- مذاهب الكَرَّامِِِيَّة في وضع الحديث :
ကရ္ရာမီယ္ယဟ္ အုပ္စုမ်ားမွ (ေမာင္ဒူအ္ဟဒီးသ္)လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။
زعمت فرقة من المبتدعة سٌمٌّوا بالكرامية جواز وضع الأحاديث في باب الترغيب والترهيب فقط ، واستدلوا على ذلك بما رٌوي في بعض طرق حديث " من كذب على متعمداً " من زيادة جملة " ليضل الناس " ولكن هذه الزيادة لم تثبت عند حفاظ الحديث .
ဗီဒ္အာသီအုပ္စုမ်ားအနက္ ကရ္ရာမီယ္ယာအမည္ရအုပ္စုသည္ လူသားတို႔အား လမ္းမွားေစရန္အလို႔ငွာမဟုတ္ပဲ ေကာင္းက်ိဳးကိုေရွ႔ရွဴကာဟဒီးသ္ေတာ္မ်ားအား မေကာင္းျဖစ္တားေကာင္းရာညြန္လတ္(ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္)ကိစၥရပ္မ်ားနွင္႔ပတ္သက္၍ ဘယ္ဟာလုပ္ရင္ဘယ္ေလာက္ကုသိုလ္ရမယ္ ဘယ္ဟာလုပ္ရင္ဘယ္ေလာက္ငရဲရမယ္စသည္႔မက္လံုးေျခာက္လံုးမ်ားျဖင္႔ လုပ္ႀကံလီဆယ္ခြင္႔ရွိသည္ဟု ၎တို႔ကိုယ္တိုင္လုပ္ႀကံဖန္တီးျဖတ္ညွပ္ကပ္လုပ္ထားသည္႔ ဟဒီးသ္တစ္ပုဒ္ျဖင္႔အေထာက္အထားေပးကာ လုပ္ႀကံလီဆယ္ဟဒီးသ္မ်ားကိုဖန္တီးခဲ႔ႀက၏။၎တို႔အေထာက္အထားေပးသည္႔ဟဒီးသ္ေတာ္မွာ တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး(ဆြ)မွမိန္႔ေတာ္မူခဲ႔သည္မွာ
အႀကင္မည္သူမဆို ငါ႔မေျပာခဲ႔မလုပ္ခဲ႔သည္ကိုသိရွိလွ်က္ ငါေျပာခဲ႔လုပ္ခဲ႔သည္ဟု႔(လူသားတို႔အားလမ္းမွားေစရန္အလို႔ငါ) ငါ႔အားယိုးစြပ္ခဲ႔ေသာ္ ၎သူသည္ဂ်ဟႏၷမ္အပါယ္ငရဲဘံု၌မိမိ၏ေနရာထိုင္ခင္းကိုမိမိကိုယ္တိုင္ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားသူျဖစ္ေပသည္။
အထက္ေဖၚျပပါ ဟဒီးသ္ေတာ္ပါ (လူသားတို႔အားလမ္းမွားေစရန္အလို႔ငါ) ဆိုသည္႔စာပိုဒ္သည္ ကရ္ရာမီယ္ယာ အုပ္စုမွ လုပ္ႀကံလီဆယ္ညွပ္ထည္႔ေပးလိုက္သည္႔စာပိုဒ္ျဖစ္၏။
ဆက္ရန္(ကိုေနစိုး